Ondernemen op eenzame hoogte
Een speciale vorm van eenzaamheid die tot depressie kan lijden is eenzaamheid ten gevolg van status, aanzien. Status (lees: dat er naar je opgekeken wordt) is voor sommige mensen zeer belangrijk. Veel geld, een prachtige baan, duur huis, opleiding en uiterlijk al deze zaken kunnen één of andere status geven aan de persoon. Ondernemen op eenzame hoogte.
‘Speciale’ mensen zijn de eenzaamste mensen op de wereld (behalve als je in een donkere kamer zit). Waarom? Door jouw verhevenheid is contact met ‘het gewone volk’ uitgesloten en dat verschil in hoogte kan erg eenzaam zijn. De behoefte aan waardering is groter dan de verbinding met mensen, maar eigenlijk is dat dubbel want de behoefte aan waardering is er juist in de hoop dat er dan verbinding ontstaat…
Van je voetstuk
Wanneer eenzaamheid en tegenslag samenkomen
Failliet gaan, in de Verenigde Staten wordt het vaak als een kracht gezien. Er zijn vele verhalen van ondernemers die meerdere keren failliet zijn gegaan om uiteindelijk toch succesvol te worden. Succesvolle Hollywood films volgen vaak hetzelfde scenario. De held valt van zijn voetstuk, krabbelt op en valt weer van zijn voetstuk, raakt in het slop, gooit zijn leven om en vindt een nieuw pad en een nieuwe liefde. De held blijkt mens te zijn, kwetsbaar en samen.
Aanzien
Sommige mensen zijn zonder zich daar bewust van te zijn, gevoelig voor aanzien. Aanzien suggereert dat ‘er naar je opgekeken wordt’ en dat is precies wat deze mensen willen, speciaal zijn. Ze willen dat niet zomaar, ze willen dat omdat voor deze mensen aanzien hetzelfde is als ‘gewaardeerd’ worden. Paradoxaal genoeg betekent dit ook ‘erbij horend’, ‘samen’, ‘niet alleen’.
Eenzaamheid
Uit onderzoek komt naar voren dat mensen die ‘status’ waarderen en belangrijk vinden, zich vaak eenzaam voelen. Hun behoefte naar aanzien doet ze paradoxaal genoeg niet verbonden voelen maar juist eenzamer. De paradox of ‘dubbele binding*’ die in de persoon plaatsvindt is de volgende. Er is een zeer grote behoefte tot verbinding en samen zijn, men heeft geleerd dat je door waardering door anderen op handen gedragen wordt. Je wordt gewaardeerd als je ergens in uitblinkt, je beter bent dan de ander of rijker, mooier en slimmer. Dit vertaalt zich in steeds meer scholing, rijkdom vergaring, uiterlijk vertoon of gewoonweg over je eigen grenzen heen gaan om maar gewaardeerd te worden door anderen. Dit is vaak geleerd op school waarbij de ‘slimste’, ‘mooiste’ of ‘leukste’ de meeste vrienden heeft. Dat is overigens niet alleen doordat kinderen ‘nu eenmaal’ zo met elkaar omgaan, maar ook omdat kinderen hun zelfbeeld voor een deel vormen door bij een groep te willen horen en bepaalde mensen en groepen af te wijzen. Je eenzaam voelen kan al jong beginnen.
Boven anderen staan
De status gevoelige persoon, staat in mentaal emotionele zin op een voetstuk, een platvorm boven anderen. Het onbewuste streven? Dat er opgekeken wordt naar de persoon. Want als er opgekeken wordt is er waardering en als er waardering is, dan hoor je erbij, ben jij speciaal. Speciaal genoeg om omarmd te worden door de ander en de groep. Het probleem bij deze benadering van verbinding is dat de persoon in kwestie per definitie al eenzaam is. Alleen al doordat deze persoon in mentale zin op een verhoging staat. De ‘speciale plek’ die de persoon wenst te hebben. De afstand tussen de persoon en anderen kan niet overbrugt worden want hoe meer aanzien, hoe meer afstand.
Beroemdheden
Zet de T.V. aan en je ziet beroemdheden die juist van dit probleem last hebben. Succesvolle ondernemers kunnen dit ook ervaren. Enorm gedreven een mooi bedrijf op poten te zetten. Maar wanneer ze uiteindelijk ‘alles’ hebben wat ze ooit begeerden, komen ze tot de ontdekking geen verbinding met andere mensen te hebben. Al het moois is ineens leeg, zonder intrinsieke waarde.
Zoals Giles Andreae, de beroemde engelse schrijver prachtig verwoordt in ‘I lost the gift of joy for a while‘. “Then, in August last year, a couple of things happened simultaneously. The value of the financial nestegg that I had built up over 20 years of successful writing plummeted — and we decided to move out of London, away from the home in which we had brought up our family for the previous ten years. The platform on which I had been standing had disappeared. Beneath it was simply an abyss.**”
Eindelijk weer ‘tussen de mensen’
Mensen die ‘last hebben van status’ praten (onder vier ogen) vaak over de angst om ontmaskerd te worden, ‘door de mand te vallen’. Alsof ze zich al realiseren dat ze van hun zelfgecreëerde voetstuk kunnen vallen wanneer ze niet oppassen. Hierdoor moeten ze steeds harder werken om op het voetstuk te blijven staan. Van het voetstuk vallen namelijk is ‘het ergste wat er is’. Dit duidt niet alleen op ‘falen’, maar legt ook bloot waar het over gaat, namelijk de eenzaamheid die alles drijft.
Tegenslag als zegen
Tegenslagen of faillissementen kunnen voor een ondernemer een zegen zijn. Als de persoon, net zoals de Hollywood held zijn of haar kwetsbaarheid leert tonen en zich beseft dat verbinding niet ontstaat door aanzien, maar door kwetsbaarheid, dan kan een tegenslag die je van je voetstuk doet vallen het grootste cadeau zijn wat je kunt ontvangen. Eindelijk weer ‘tussen de mensen’.
*Een dubbele binding of Engels double bind is een dilemma in de communicatie, waarbij een individu (of groep) twee of meer tegenstrijdige boodschappen ontvangt waarbij de ene boodschap de andere ontkent. Het is een situatie waarin adequaat reageren op de ene boodschap, het in gebreke blijven betekent van de andere boodschap, en omgekeerd. Zodat de ontvanger afgezien van het antwoord altijd fout zit. Met andere woorden, de ontvanger kan geen commentaar leveren op het conflict, kan het niet oplossen, en kan zich ook niet aan de situatie onttrekken. In de taalfilosofie is het verschijnsel bekend als pragmatische paradox. Gregory Bateson.
**The Times november 2009
Meer weten? Bestel mijn nieuwste boek: ‘Geluk is Deprimerend’
Wassili Zafiris