Grenzen stellen is onzin!
“Ik moet grenzen leren stellen. Hij gaat steeds over mijn grenzen heen. Ik ken mijn grenzen niet. Nee is nee!” Ik krijg regelmatig het verzoek van mijn cliënten om ze te helpen om grenzen aan te leren geven, maar man wat is dat een onzin!
Tijdens het intakegesprek voor coaching of wanneer iemand deel wil nemen aan de weerbaarheidstraining die ik geef, komt het onderwerp ‘grenzen’ regelmatig aan de orde. Ik hoor dit vaker van vrouwen dan mannen. Dus voor het gemak van dit artikel praat ik over vrouwen*.
Grenzen
‘Grenzen aangeven’ is een begrip wat veel gebruikt wordt bij de psycholoog, coach of hulpverlener achtig persoon. Op zich klinkt het als een redelijk verlangen om grenzen te willen leren aangeven. Of ze te leren kennen, om nee te leren zeggen. Het probleem wat ik ermee heb is dat ‘grenzen leren aangeven’ helemaal niets oplost. Sterker nog ‘grenzen leren aangeven’ versterkt het probleem dat deze vrouwen hebben. Ik zal mijn best doen om dit uit te leggen.
1. Grenzen suggereren dat er op een of andere wijze een scheiding is tussen ons en anderen. Tussen ons en de buitenwereld. Dat is onzin, die is er niet.
2. Grenzen suggereren dat er ‘binnendringers’ kunnen zijn. Mensen, dingen wat dan ook die ‘van buitenaf’ een denkbeeldige grens over kunnen gaan. En eenmaal die grens over gegaan zijn ze in een domein waar ze niet mogen zijn. Waar ze niet horen.
3. Vrouwen die hun grenzen niet kennen hebben blijkbaar een soort ‘gemis in zich’. Waardoor ze niet weten waar ze eindigen of mogelijk belangrijker, ‘waar ze beginnen’.
4. Het gevoel ‘dat je grenzen niet erkend worden’ door een ander, schept een uiterst onaangename situatie. Een situatie waarbij de persoon in kwestie zich constant genegeerd voelt of zelfs ‘misbruikt’.
5. Het gevoel ‘dat je grenzen niet erkend worden’ door een ander, creëert een ‘schuld’ situatie. De ander is ‘schuldig’ aan het overschrijden van denkbeeldige grenzen. En het creëert mogelijk schuld gevoelens bij degene waarvan de grens overschreden is, voor de zoveelste keer.
Welk probleem ligt hieraan ten grondslag?
Het idee van grenzen is gebaseerd op een fundamenteel problematisch wereldbeeld. Namelijk dat er een ‘externe kracht is’ waar de persoon in kwestie geen macht of controle over heeft.
Het opwerpen van een grens, het afbakenen van een gebied wekt de suggestie dat er een muur opgeworpen kan worden tegen de indringers. Alleen het idee van het opwerpen van een muur vereist voortdurende aandacht naar indringers. En mogelijk nog erger dan dat, wat als de indringer dan toch nog binnenkomt? Mijn God dan moet er een nog stevigere muur. Het basisprobleem blijft: alle aandacht is gericht op een mogelijke externe aanvaller. Een externe aanvaller met 1 doel, niet luisteren naar de behoeften van de ander. Een externe aanvaller die willens en wetens negeert wat de wensen en verlangens van de ander zijn. En hoe krijg je in Godsnaam die externe aanvaller onder controle?
Externe controle is het probleem
Een externe ‘aanvaller’ krijg je niet onder controle. Dat kan gewoon niet. Je krijgt de mond niet gesnoerd van de ander. Het lukt je niet om de ander precies te laten doen waar jij zo naar verlangt. Het opwerpen van een grens maakt je niet onafhankelijker van de ‘binnendringer’. Nee het maakt je juist afhankelijker. Het is alsof er een magische externe kracht is die invloed op je heeft. En die magische kracht bepaald hoe jij je voelt. En wat je ook doet je acties zijn uiteindelijk nutteloos, want de boze buitenwereld heeft het slecht met je voor.
Wat dan? Wat is het alternatief als muren en grenzen je problemen verergeren?
Ga op zoek naar de essentie van deze problematische manier van denken. Wat zou dat kunnen zijn? Vanuit welk gevoel heeft iemand een grens nodig of een muur? Wat is er met iemand aan de hand als er zo een nadrukkelijk verlangen is naar begrenzing?
Als je niet naar binnen kan
Begrenzing is eigenlijk niet nodig als er sowieso niet binnen kan worden gedrongen. Wanneer kan er niet binnen gedrongen worden?
Als de ‘binnenruimte’ gevuld is. Wanneer de binnenruimte gevuld is dan verschuift de aandacht. In plaats van de binnendringer te benadrukken wordt de gevulde binnenruimte benadrukt. Een gevulde binnenruimte creëert geen mogelijkheid voor een fictieve binnendringer. Het gevoel van een gevulde binnenruimte maakt grensoverschrijders in de meeste gevallen irrelevant. Niet alleen dat, je hele leven wordt rustiger. Stel je maar eens voor dat jouw binnenruimte helemaal gevuld is. Merk maar eens wat dat voor verschil maakt.
In relaties (welke dan ook) kan dit de dynamiek volledig verschuiven. Van ongelijkwaardig naar gelijkwaardig. Onbegrepen naar begrepen. Van afhankelijk naar invloed. Van beschuldigen naar eigen verantwoordelijkheid. Wil je dat?
“Ja, maar waar moet ik mijn binnenruimte dan mee vullen?”, hoor ik je denken. Om daar meer over te weten lees over de RETEC-training en de Weerbaarheidstraining of neem contact op voor 1 op 1 coaching. Veel succes!
Individuele hulp?
Zoek je hulp voor jezelf, jouw partner of jullie beiden? Ga dan naar de coachings pagina en geef je op voor een intake gesprek. Vermeld erbij ‘relatie begeleiding’. Je kunt hier samen of individueel aan deelnemen. Tot snel.
*let op: ik heb het niet over fysiek geweld maar over de verbaal emotionele vormen van grenzen aangeven.
Wassili Zafiris
